Co to jest? ^(1-3)

Nieżyt nosa to zapalenie błon śluzowych w jamie nosowej. Zapalenie zatok to zapalenie jednej lub więcej zatok przynosowych. Zatoki to puste kieszenie powietrzne w kości, pokryte błoną śluzową identyczną jak w jamie nosowej. Zatoki otaczają jamę nosową i łączą się z nią poprzez małe otwory. Z tego powodu często nieżyt nosa i zapalenie zatok występują razem, powodując zapalenie zatok przynosowych.

Zapalenie zatok przynosowych uznaje się za przewlekłe, gdy utrzymuje się przez 12 tygodni bez całkowitego ustąpienia objawów w tym czasie.

W 2% przypadków zapalenie zatok przynosowych może wiązać się z występowaniem polipów nosa:  zmiany te znane są jako polipowatość nosa.

Jakie są objawy ? ⁽¹⁾

Przewlekłe zapalenie zatok przynosowych (PZZP) charakteryzuje się jednym lub więcej z następujących objawów:

• niedrożność nosa,
• katar,
• ból zatok (może promieniować do oczu, zębów),
• bóle głowy, nieświeży oddech,
• ból ucha,
• powtarzające się kichanie.

Objawom tym mogą towarzyszyć inne objawy kliniczne, takie jak ból gardła, gorączka, zawroty głowy, zaburzenia snu, utrata zmysłu węchu.

Przewlekłe zapalenia zatok przynosowych u dzieci ma bardzo podobny przebieg, zarówno pod względem czasu trwania, jak i objawów, z tą różnicą, że u dzieci często występuje kaszel, a nie występuje utrata węchu.

Analogowa skala oceny bólu od 0 do 10 klasyfikuje PZZP jako łagodne (0-3), umiarkowane (>3-7) lub ostre (>7-10). Generalnie, zgodnie z oficjalnymi zaleceniami, wynik  ≥ 5 wskazuje na obniżony komfort życia ze względu na przewlekłe objawy zapalenia zatok przynosowych.

Jakie są powikłania ? ⁽¹⁾

Przewlekłe zapalenie zatok przynosowych ma negatywny wpływ na komfort życia. Zwłaszcza życie społeczne cierpi na tym w taki sam sposób, jak w przypadku innych przewlekłych chorób (niewydolność serca, dusznica, ból pleców itp.).

Komplikacje w przypadku PZZP występują rzadko i obejmują głównie powstawanie polipów i torbieli (nowotworów łagodnych) oraz rzadko erozji lub infekcji kości nosowej.

Jak diagnozuje się te schorzenia ? ⁽¹⁾

Przewlekłe zapalenie zatok przynosowych  diagnozowane jest na podstawie serii pytań zadawanych przez lekarza w celu zidentyfikowania charakterystycznych przewlekłych objawów wymienionych wyżej. Niekiedy pomocne są również endoskopowe badanie jamy nosowej i tomografia zatok. Można także pobrać próbki do badań cytologicznych i bakteriologicznych.  Ostatecznie w szczególnych przypadkach lekarz może zlecić serię specjalnych testów diagnostycznych.

Jakie są przyczyny ? ⁽¹⁾

Na powstanie przewlekłego zapalenia zatok przynosowych może wpłynąć kilka czynników:

• zbyt słabe ruchy rzęsek w błonie śluzowej nosa;
• wytwarzanie nadmiaru śluzu przez komórki błony śluzowej;
• alergia lub astma;
• nadwrażliwość na aspirynę;
• niedobór odporności lub niedoczynność tarczycy;
• zaburzenia genetyczne;
• ciąża;
• palenie;
• niektóre infekcje.

Kto cierpi na te schorzenia ? ^(1,4)

Według badania przeprowadzonego w 12 krajach europejskich, średnia częstość występowania przewlekłego zapalenia zatok przynosowych wynosiła 10,9% w 2011 roku (między 6,9% a 27,1% w zależności od badanej populacji).

We wszystkich krajach występowanie schorzenia jest najsilniej związane z paleniem.

Częstość występowania PZZP u dzieci jest trudna do określenia.

Jakie są dostępne metody leczenia?⁽¹⁾

Istnieje wiele medycznych sposobów leczenia przewlekłego zapalenia zatok przynosowych:

• Glikokortykoidy: ich silne lokalne działanie przeciwzapalne umożliwia łagodzenie większości objawów ze strony nosa, jak również oczu, jeśli takie występują. W ten sposób glikokortykoidy poprawiają komfort życia. Są one podawane donosowo, wiadomo jednak, że skuteczność ich działania na błony śluzowe zatok zależy od urządzenia używanego do aplikacji (nebulizacja i spraye mają niewielkie działanie), od dynamiki aplikacji (aplikacje o małej objętości i pod niskim ciśnieniem są mniej skuteczne) oraz od chirurgii zatok (działają bardziej efektywnie po operacji zatok).
  Efekty uboczne to krwawienia z nosa, suchość błony śluzowej nosa, podrażnienie lub pieczenie.
• Antybiotyki: spośród różnych klas badanych antybiotyków, do leczenia PZZP wskazane są makrolidy. Optymalną skuteczność uzyskuje się przez ich podawanie ogólnoustrojowe w niskiej dawce przez okres ponad 4 tygodni.
  Głównym ryzykiem długotrwałego leczenia antybiotykami jest pojawienie się opornych szczepów bakteryjnych. Ważne jest również, aby zabezpieczyć się przed ryzykiem interakcji leków z niektórymi antybiotykami i innymi metodami leczenia (leki przeciwpadaczkowe i przeciwdepresyjne).
• Płukanie nosa roztworem soli: obfite płukanie nosa dostosowanym izotonicznym roztworem soli, takim jak RESPIMER NetiFlow, zalecane jest u osób dorosłych.

• Operacja jamy nosowej i zatok: leczenie chirurgiczne może być sugerowane w pewnych przypadkach (proszę zobaczyć odpowiedni dokument informacyjny).